اطلاعات نوشت: این مراسم در حالی شکل گرفت که جامعه فرهنگی کشور در روزهای اخیر داغدار درگذشت استاد محمود فرشچیان، نگارگر بزرگ و احیاگر هنر مینیاتور ایرانی است. بازگشایی موزه استاد فرشچیان در سعدآباد، همزمان با برگزاری این آیین، نمادی از استمرار مسیر او و پاسداشت میراث ماندگار نگارگری ایران بود.
در آیین، محمدرضا عارف معاون اول رئیسجمهوری، با تقدیر از وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، حفاظت از میراثفرهنگی را «سنگینترین و شریفترین وظیفه فرهنگی کشور» توصیف کرد. او با تأکید بر جایگاه ممتاز میراث در تقویت وحدت ملی و مقابله با پروژه ایرانهراسی، گفت: تاریخ و فرهنگ غنی ایران حقیقتی انکارناپذیر است که دشمنان میکوشند آن را نادیده بگیرند. میراثفرهنگی ما نهتنها شالوده هویت ملی، بلکه سدی مستحکم در برابر تبلیغات منفی است.
عارف با یادآوری تلاشهای سیدرضا صالحیامیری در صیانت از میراث ملی، بر اهمیت معرفی الگوهای فرهنگی برای نسل جوان تأکید کرد و افزود: جوانان برای بالندگی و هویتیابی نیازمند الگوهای برجستهاند. معرفی و تکریم چهرههای ماندگار میراث، سرمایهگذاری راهبردی برای آینده کشور است.
او همچنین به نقش «دیپلماسی فرهنگی» در انسجام داخلی و تعامل جهانی اشاره کرد و یادآور شد که مقابله با تهدیداتی چون توسعه نامتوازن شهری، کمبود منابع مالی و فرسایش اقلیمی نیازمند رویکردهای علمی و نوآورانه است .
فرشچیان؛ خورشیدی در فرهنگ ایران
وزیر میراثفرهنگی نیز با بیان اینکه «امشب، شبی استثنایی در تاریخ فرهنگ ایران زمین رقم خورده است» اظهار کرد: این مکان تاریخی امشب هویتی نوین پیدا کرد. روح استاد فرشچیان در این فضا حضور دارد؛ روحی که همچون خورشیدی فروزان، هم روشنی میبخشد و هم گرما. انسانهای بزرگ پس از حیات جسمانی، سرچشمهای زاینده برای فرهنگ و هویت جامعه خویش میشوند و میراث آنان همچون چشمهای جوشان، نسلهای آینده را سیراب خواهد کرد.
سیدرضا صالحیامیری با تأکید بر جایگاه ایران در حافظه تاریخی و هویتی ملتها ادامه داد: ایران را جان خود میدانیم، زیرا تبار، حیثیت و شناسنامه ماست. این سرزمین جسمی دارد و روحی؛ روح ایران همان فرهنگ و تمدن، شاعران و اسطورهها و مفاخر بیبدیل آن است. ما از اشخاص سخن نمیگوییم، بلکه از شخصیتهایی سخن میرانیم که هویتساز، انسجامبخش و تمدنآفرین هستند.
شاهنامه؛ شناسنامه ایرانیان
در ادامه، علی دارابی قائممقام وزیر و معاون میراثفرهنگی کشور، با تأکید بر اهمیت انتقال چرخه استاد–شاگردی در حوزه فرهنگ به نسل جوان، برگزاری چنین نکوداشتهایی را ضرورتی ملی دانست. او گفت: شاهنامه فردوسی، کتاب خرد و شناسنامه ایرانیان است. میراثفرهنگی نیز آیینه تاریخ، هویت و عظمت ملت ایران است و باید با همه توان از آن پاسداری کنیم.
دارابی همچنین از ثبت جهانی «درهها و محوطههای پیش از تاریخ خرمآباد» با قدمت ۶۳هزار سال در فهرست میراث بشری یونسکو خبر داد و این رخداد را افتخاری ملی توصیف کرد. او افزود: این ثبت جهانی در شرایطی که کشور درگیر جنگ ۱۲روزه بود؛ نشان روشنی است از آنکه ایران نهتنها سرزمین تمدن، بلکه گنجینه خرد بشری است.
میراثفرهنگی؛ جریانی زنده از تاریخ
در بخش دیگری از مراسم، حجتالاسلام عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، اظهار کرد: میراثفرهنگی صرفاً اشیای بازمانده از گذشته نیست. میراثفرهنگی جریانی زنده از تاریخ است که برای درک عمیق آن باید به قرآن کریم و حکمت ایرانی رجوع کنیم. حکمت خسروانی در اصل دعوتی به راستی و دادگری است و فردوسی، سهروردی و استاد فرشچیان حلقه اتصال حکمت ایرانی و اسلامی بودند.
او ضمن هشدار نسبت به «جنگ روایتها» در عرصه جهانی، حمایت از میراثفرهنگی را یک کنش راهبردی خواند و خواستار تدوین «اطلس جامع سرمایههای انسانی تمدنساز ایران» شد .
حکیمی در جامه نگارگر
یاد و نام استاد محمود فرشچیان در سراسر آیین نکوداشت حضوری پررنگ داشت. پروین فرشچیان، برادرزاده این هنرمند، در سخنانی گفت: مرحوم فرشچیان فقط یک نگارگر نبود، بلکه حکیمی فرزانه بود. این لقب شایستهترین عنوان برای اوست .
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز با اشاره به جایگاه جهانی فرشچیان اظهار کرد: او ستارهای درخشان در آسمان فرهنگ ایران بود که نگارگری ایرانی را از قالبهای تکراری بیرون آورد و آن را در خدمت حقیقت، معنویت و تشیع قرار داد. او به این هنر بعدی جهانی بخشید.
بازگشایی موزه استاد محمود فرشچیان در سعدآباد، همزمان با آیین نکوداشت، یکی از مهمترین بخشهای این مراسم بود. این موزه که مجموعهای از آثار و دستخطهای استاد را در خود جای داده، پس از مدتی تعطیلی، بار دیگر پذیرای پژوهشگران و هنردوستان شد. مقامات فرهنگی کشور بازگشایی این موزه را نمادی از مقاومت فرهنگی ایران در برابر بحرانها دانستند.
تجلیل از پیشکسوتان میراثفرهنگی
در این آیین ملی، از شماری از چهرههای برجسته و اثرگذار عرصه میراثفرهنگی کشور تجلیل بهعمل آمد که از جمله آنها میتوان به سیفالله امینیان پیشکسوت میراثفرهنگی، اکبر تقیزادهاصل معمار و مرمتگر، پروین ثقهالاسلام موزهدار، ابراهیم حیدری باستانشناس و مرمتگر، حسین رایتیمقدم معمار و مرمتگر، محمدحسن طالبیان معمار و مرمتگر، مهناز گرجی مرمتگر آثار تاریخی، حسن کریمیان باستانشناس و ناصر نوروززاده چگینی باستانشناس اشاره کرد .
همچنین در بخشی ویژه از این مراسم، یاد و خاطره دو تن از بزرگان درگذشته این حوزه، مرحوم محمد مهریار باستانشناس و مرمتگر و استاد نامآور نگارگری ایران و زندهیاد محمود فرشچیان، گرامی داشته شد. در این بخش، لوح تقدیر یادبود استاد فرشچیان به نمایندگی، به خانم پروین فرشچیان برادرزاده آن هنرمند نامدار تقدیم شد.
ایران، سرای امید
این آیین با شعار «ایران، سرای امید» برگزار شد؛ شعاری که به گفته برگزارکنندگان، فراتر از یک عنوان تبلیغاتی، حامل پیامی راهبردی برای آینده کشور است: پیوند حکمت ایرانی ـ اسلامی با میراثفرهنگی بهعنوان پشتوانهای تمدنی برای عبور از چالشهای امروز و ساخت فردایی روشن.
مراسم با رونمایی از تمبر یادبود چهارمین همایش نکوداشت چهرههای ماندگار میراثفرهنگی توسط معاون اول رئیسجمهوری و وزیر میراثفرهنگی به پایان رسید.
