فارس نوشت: نیویورک تایمز در گزارشی با عنوان «چرا بسیاری از زنان اکنون مشاغل ثابت خود را ترک میکنند؟» به روند رو به رشد تغییر نگرش زنان نسبت به مفهوم موفقیت شغلی پرداخته است.بر اساس این گزارش، قبلاً، ارتقا در شغل و رسیدن به مناصب عالی، اوج آرزوی بسیاری از زنان شاغل بود؛ اما حالا زنان در سراسر جهان تعریف جدیدی از موفقیت ارائه میدهند که در آن، تعادل میان زندگی و کار، حفظ سلامت روان، وقت گذاشتن برای خانواده و شناخت بهتر خود، اولویتهایی هستند که دستکم به اندازه داشتن شغل ثابت ارزشمندند.
تأثیر همهگیری کرونا و تغییر سبک کار
همهگیری کووید-۱۹ نقطه عطفی بود؛ زنان در این دوره متوجه اهمیت کار منعطف شدند، و همچنین شاهد رشد چشمگیر پلتفرمهای کار از راه دور و افزایش تمایل به راهاندازی کسبوکارهای شخصی بودند. اما اکنون که شرکتها به سیستم حضور در محل کار بازگشتهاند، بسیاری از زنان تمایلی به بازگشت به سبک کار سنتی ندارند و مسیرهایی را میپسندند که با زندگی شخصیشان هماهنگتر است.
زنان شاغل در مناصب بالا هم مشاغلشان را ترک میکنند
در آمریکا، تعداد رو به افزایشی از زنان تحصیلکرده که در پستهای مدیریتی هستند، به صورت داوطلبانه از بازار کار رسمی کناره میگیرند تا بیشتر به خانواده، کسبوکار شخصی یا استراحت و تجدید انرژی بپردازند.در این زمینه، اصطلاح «وقفه قدرت» (The Power Pause) که نویسنده آمریکایی نیها روش در کتابی با همین عنوان (منتشر شده در ژانویه ۲۰۲۵) معرفی کرده، به معنای مرحلهای از زندگی زن است که در آن او اولویتهای تازهای پیدا میکند و همزمان رشد میکند. این وقفه ممکن است کوتاهمدت یا بلندمدت باشد ولی به معنای بازیابی استقلال و دنبال کردن زندگیای است که با ارزشها و خواستههای فردی سازگارتر است.
طبق گزارش مشترک شرکت مشاوره مککنزی و سازمان LeanIn.org در سال ۲۰۲۲، به ازای هر زنی که در منصب مدیریتی ارتقا مییابد، دو مدیر زن شغل خود را ترک میکنند. رئیس سازمان LeanIn، راشل توماس، گفته است: «زنان به اندازه مردان بلندپرواز هستند، اما نرخ ترک شغل در میان زنان مدیر بسیار بالاست و این برای شرکتها فاجعهبار خواهد بود.»بر اساس گزارش لینکدین در مارس ۲۰۲۵، زنان تنها ۳۰.۶٪ از مناصب رهبری را در اختیار دارند و این رقم نسبت به سال ۲۰۲۲ فقط ۰.۲ درصد افزایش یافته است. اگرچه بین ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ پیشرفت ثابتی بود، اما در دو سال اخیر این روند کند یا حتی معکوس شده است
نمونههای واقعی از ترک مشاغل
به گزارش این رسانه آمریکایی، مارن لیوین، مدیر ارشد عملیات شرکت متا، در فوریه ۲۰۲۳ استعفا داد و گفت که میخواهد برای مدتی بیشتر با خانوادهاش باشد تا انرژیاش را بازیابد. همچنین جاسیندا آردرن، نخستوزیر سابق نیوزیلند، در ژانویه ۲۰۲۳ اعلام کرد که دیگر نمیتواند مسئولیتهای شغلیاش را به خوبی انجام دهد و ترجیح میدهد وقت بیشتری با خانواده بگذراند.مشکل بازگشت به کار حضوریاین روند تنها محدود به مدیران نمیشود؛ در آمریکا، از ژانویه ۲۰۲۵ تاکنون، بیش از ۲۱۲ هزار زن ۲۰ سال به بالا بازار کار را ترک کردهاند، در حالی که ۴۴ هزار مرد وارد بازار کار شدهاند. کاهش حضور مادران شاغل دارای فرزند زیر پنج سال، به ویژه در بازه ژانویه تا ژوئن، قابل توجه بوده است.کاهش کار منعطف و بازگشت شرکتها به سیاستهای کار حضوری کامل، همراه با افزایش هزینههای نگهداری از کودکان، فشار زیادی بر زنان گذاشته است. همچنین، بسیاری از مراقبان کودک مهاجر که خدمات مراقبت را ارائه میدهند، با چالشهای مهاجرتی روبرو هستند که بار اضافی بر دوش مادران میگذارد.
بار مضاعف کار در خانه
برای بسیاری از زنان، مخصوصاً مادران، پایان ساعت کاری به معنای پایان کار نیست. آنها «شیفت دوم» در خانه را شروع میکنند که شامل مراقبت از خانه، فرزندان، و امور روزمره است. حتی زنانی که کمک دریافت میکنند، اغلب بار ذهنی برنامهریزی و سازماندهی را به دوش میکشند.بر اساس برآوردهای مجمع جهانی اقتصاد، ارزش اقتصادی کارهای مراقبتی بدون مزد سالانه حدود ۱۱ تریلیون دلار است که ۹٪ تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل میدهد و سهم عمده آن بر دوش زنان است.نتایج نظرسنجی گالوپ در دسامبر ۲۰۲۴ نشان داد ۱۷٪ زنان شاغل مجبورند در ساعات کاری به مسائل شخصی یا خانوادگی رسیدگی کنند، در حالی که این رقم برای مردان ۱۱٪ است. همچنین ۶۴٪ زنان مسئولیت مواجهه با بحرانهای مراقبت از کودک را بر عهده دارند در مقابل ۲۲٪ مردان.
فشار روانی و سوختگی شغلیزنان فشارهای روانی بیشتری در محل کار تحمل میکنند. نظرسنجی گالوپ نشان میدهد که ۵۱٪ زنان شاغل در آمریکا روزانه تحت فشار هستند در حالی که این رقم برای مردان ۳۹٪ است. همچنین ۴۲٪ زنان گفتهاند کارشان بر سلامت روانشان تأثیر منفی داشته است.بسیاری از زنان مسئولیتهای اضافی مانند مشاوره، سازماندهی رویدادها و کارهای اداری دارند که اغلب در ارزیابی عملکرد لحاظ نمیشود. همچنین زنان با تبعیض جنسیتی و آزارهای مکرر مواجه هستند که فشارها را تشدید میکند.
موانع پیشرفت: سقف شیشهای
«سقف شیشهای» اصطلاحی است برای موانع نامرئی که مانع ارتقای زنان به پستهای بالاتر میشود، حتی اگر مهارت و شایستگی داشته باشند. این موانع میتواند ناشی از ساختارهای سازمانی، فرهنگ محیط کار یا تبعیض جنسیتی باشد.در سطح جهانی، زنان تنها حدود ۳۰٪ پستهای مدیریتی را دارند که در دو دهه گذشته تغییر چندانی نداشته است. این امر باعث ادامهدار شدن شکاف دستمزد بین زنان و مردان میشود؛ در سال ۲۰۲۴ زنان به طور متوسط فقط ۷۷.۴ سنت برای هر دلار دریافتی مردان، حقوق گرفتهاند.استقبال از کار منعطف و کسبوکارهای شخصیهمهگیری کرونا باعث تسریع روند حرکت به سمت کار منعطف شد. طبق دادههای سال ۲۰۲۳، زنان ۴۹٪ از کارآفرینان جدید در آمریکا را تشکیل میدهند که افزایش قابل توجهی نسبت به ۲۹٪ در سال ۲۰۱۹ است. دادههای ۲۰۲۴ نشان میدهد زنان مالک حدود ۴۰٪ کسبوکارهای کوچک در آمریکا هستند.مطالعات نشان میدهد زنانی که امکان کار از راه دور یا انعطافپذیری زمانی دارند، سلامت روانی و تعادل زندگی بهتری دارند. بر اساس گزارش سازمان ملل، ۵۲٪ زنان معتقدند که کار منعطف به ماندن آنها در بازار کار کمک میکند، و ۴۵٪ کسانی که مسیر شغلی خود را بازنگری کردهاند، به دلیل کمبود انعطافپذیری بوده است.
وضعیت زنان در خاورمیانه
روزنامه الشرق عربستان که گزارش نیویورک تایمز را منتقل کرده آورده است، اگرچه زنان خاورمیانه و شمال آفریقا در تحصیلات عالی پیشرفت خوبی داشتهاند (۴۳٪ در مقابل ۳۹٪ مردان)، مشارکت اقتصادی آنها بسیار پایینتر است (۱۹٪ در مقابل میانگین جهانی ۴۸٪).عوامل متعدد شامل ضعف دسترسی به حملونقل امن، کمبود مراکز مراقبت کودک مقرونبهصرفه، فاصله حقوقی و موانع قانونی و اجتماعی، و نبود حمایت کافی از زنان در برابر خشونت، محدودیتهایی برای مشارکت زنان ایجاد کرده است.با این حال، برخی کشورها مانند عربستان سعودی و امارات، با اصلاحات بازار کار و حمایتهای دولتی، شاهد افزایش قابل توجه مشارکت زنان و رشد کسبوکارهای زنانه هستند. در عربستان مشارکت زنان از ۱۹٪ در ۲۰۱۶ به حدود ۳۶٪ در ۲۰۲۲ افزایش یافته است.اقدامات حمایتی در برخی کشورهای منطقهکشورهای خلیج فارس برخی اقدامات حمایتی از زنان دارند؛ مثلاً قطر ساعات کاری را برای مادران کارمند در دورههای امتحانات کاهش داده و در برخی کشورها از جمله امارات و عربستان، استراحتهای پرداختشده برای مادران شیرده برقرار شده است. همچنین در دبی امکان کار از راه دور روزهای جمعه برای مادران شاغل در بخش دولتی فراهم شده است.با این وجود، به نوشته الشرق هنوز نیاز به اقدامات گستردهتر برای ایجاد محیط کاری مناسب و پایدار برای زنان وجود دارد.
