ایران روی بزرگ‌ترین ذخایر هیدروکربوری جهان قرار دارد؛ تنها میدان گازی عظیم پارس جنوبی صدها تریلیون فوت‌مکعب گاز قابل استحصال را در خود جای داده است. با این حال بیشینه‌سازی بهره‌وری چاه‌ها همچنان از چالش‌های اساسی صنعت نفت و گاز کشور به‌شمار می‌رود.
با رشد تقاضای جهانی انرژی و افزایش رقابت، ایران ناگزیر است از فناوری‌های نوین و راهبردهای خلاقانه برای ارتقای ضریب بازیافت، کاهش ناکارآمدی‌های عملیاتی و تضمین پایداری تولید بلندمدت بهره گیرد. از این رو بررسی ظرفیت به‌کارگیری روش‌های پیشرفته‌ای همچون تحریک فراصوتی، حفاری افقی و تغییر ترشوندگی می‌تواند به انقلابی در افزایش بهره‌وری چاه‌های ایران منجر شود.
به عنوان نمونه، یکی از چالش‌های پایدار در مخازن گاز میعانی ایران ـ به‌ویژه در پارس جنوبی ـ پدیده انسداد میعانات است. زمانی که فشار مخزن در جریان تولید به زیر نقطه شبنم می‌رسد، هیدروکربن‌های مایع در اطراف چاه متراکم می‌شوند و جریان گاز را به‌شدت مختل می‌کنند. این پدیده همراه با آسیب سازند ناشی از سیالات حفاری، رسوبات معدنی یا تجمع آسفالتین، می‌تواند بهره‌وری را بیش از ۵۰ درصد کاهش دهد. راهکارهای سنتی مانند اسیدکاری اغلب ناکافی است و حتی خطر آسیب بیشتر یا مشکلات زیست‌محیطی را به همراه دارند.
پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد فناوری فراصوت می‌تواند این چالش‌ها را به‌طور بنیادین کاهش دهد. مطالعات اثبات کرده‌اند امواج فراصوتی می‌توانند ویسکوزیته نفت را تا ۸۶ درصد کاهش داده و در ترکیب با روش‌های مرسوم ازدیاد برداشت، نرخ بازیافت را بیش از ۹۰ درصد افزایش دهند. با توجه به شباهت زمین‌شناسی مخازن ایران با میدان گازی «گنبد شمالی» قطر ـ که بستر آزمون موفق این فناوری بوده ـ به‌کارگیری آن در ایران می‌تواند رویکردی پایدار و مقرون‌به‌صرفه باشد.
همچنین ، استفاده از فناوری موسوم به ترشوندگی یعنی تمایل سطح سنگ به تماس با نفت، آب یا گازکه  تأثیر عمیقی بر جریان سیالات دارد،به عنوان یک حرکت نوآورانه می  تواند دربهره وری چاه های نفت وگاز کشور موثر باشد.از نظر ارزش اقتصادی  هم استفاده از این فناوری می‌تواند طی ۱۵ سال بیش از ۴۵۰ میلیون دلار ارزش افزوده برای هر چاه ایجاد کند.
ایران افزون بر ذخایر عظیم، با پیچیدگی‌های مخزنی نیز روبه‌روست. به‌کارگیری تحریک فراصوتی و معماری‌های پیشرفته چاه می‌تواند گره‌های بهره‌وری را بگشاید، اثرات زیست‌محیطی را کاهش دهد و ایران را در جایگاه پیشگام بازیافت پایدار هیدروکربن قرار دهد. کلید موفقیت در اجرای پایلوت‌های هدفمند، مشارکت‌های بین‌صنعتی و تعهد به نوآوری است؛ سرمایه‌گذاری‌ که در دهه‌های آینده سودآوری کلان به همراه خواهد داشت.
این چنین است که ایران باید پروژه‌های پایلوت را برای سنجش این فناوری‌ها در شرایط واقعی مخازن نفت وگازخود در اولویت قرار دهد. همکاری با شرکت‌های بین‌المللی ـ نظیر آنچه در میدان گازی شمال قطر برای فراصوت با موفقیت اجرا شد ـ می‌تواند سرعت یادگیری را بالا ببرد و ریسک‌ها را کاهش دهد. همچنین سرمایه‌گذاری در پژوهش و مدل‌سازی پیشرفته مخزن برای بهینه‌سازی پارامترهایی چون فرکانس فراصوت، حجم مواد تزریقی و مکان‌یابی چاه‌ها ضروری است.فراتر از افزایش تولید، این نوآوری‌ها می‌توانند هزینه‌های عملیاتی را با کاهش نیاز به عملیات‌های تکراری تحریک یا تعمیر کاهش دهند. از منظر زیست‌محیطی نیز جایگزین‌های پاک‌تری نسبت به اسیدکاری و شکافت هیدرولیکی ارائه می‌دهند و با روندهای جهانی پایداری همسو هستند.
درنهایت باید گفت بخش انرژی ایران باید نوآوری را بیشتر دریابد تا در بازار جهانی در حال تحول رقابتی بماند. پذیرش این فناوری‌های پیشرفته بازیافت می‌تواند میلیاردها دلار ذخایر پنهان را آزاد کند، امنیت انرژی را ارتقا دهد و تاب‌آوری اقتصادی بلندمدت را تضمین کند. زمان اقدام اکنون است؛ پیش از آن که فشار مخازن بیش‌ازپیش افت کند و بازیافت دشوارتر شود.
با برنامه‌ریزی راهبردی و سرمایه‌گذاری جسورانه، ایران می‌تواند آینده انرژی خود را بازتعریف کند. در دوران گذار جهانی انرژی، فرصت پیش روی ایران بهره‌گیری کارآمدتر از منابع است تا امنیت انرژی و پایداری اقتصادی را تضمین کند. ابزارها در دسترس‌اند و زمان اقدام فرا رسیده است.
 رضا  آبش احمدلو، پژوهشگر انرژی